خمس / موارد خمس / منفعت کسب

پرسشپاسخ
خمس درخت گردویی که بارآور شده، چگونه است؟هنگامی که سال خمس درخت گردویی که بارآور شده، فرا رسید، باید خمس گردوهایی را که از درخت عاید شده داد. امّا در مورد خمس خود درخت، در صورتی که مقصود صاحب آن از نگهداری درخت این بوده که از زیادی عین آن سود ببرد، باید خمس آنچه زیاد شده بدهد(1).
و در مورد احداث باغ، نظر امام خمینی«قدس سره» این است: «اگر انسان باغی احداث کند، به این منظور که بعد از بالا رفتن قیمتش بفروشد، باید خمس میوه و نموّ درختها و زیادی قیمت باغ را بدهد، ولی اگر قصدش این باشد که از میوه آن استفاده کند، باید خمس میوه را بدهد»(2).

« بخش پاسخ به سؤالات »
1) رساله امام خمینی«رحمه الله»، مسأله 177.
2) همان، مسأله 1771.
آیا کفن را باید از پولی که خمسش را داده ایم، بخریم؟چنانچه کفن از پول خمس داده یا پولی که خمس به آن تعلّق نمی گیرد، خریداری شود، خمس ندارد. اگر از پولی که افزون بر مخارج سال است، خریداری شود، باید نخست خمسش را پرداخت و سپس کفن خریداری کرد.

« بخش پاسخ به سؤالات »
کسی که برای تامین مخارج خود قرض کرده است، در پایان سال باید چگونه محاسبه کند؟کسی که پولی را برای مخارج سالی که در آن هست قرض کند و هنگام رسیدن سال خمسی او بیش از مخارج سالیانه به اندازه ای که قرض کرده سود ببرد، خمس بر او واجب نیست و اگر سود اضافه برده باشد، باید خمس اضافه را بپردازد.

« بخش پاسخ به سؤالات »
کسی که برای تامین مخارج خود قرض کرده است، در پایان سال باید چگونه محاسبه کند؟کسی که پولی را برای مخارج سالی که در آن هست قرض کند و هنگام رسیدن سال خمسی او بیش از مخارج سالیانه به اندازه ای که قرض کرده سود ببرد، خمس بر او واجب نیست و اگر سود اضافه برده باشد، باید خمس اضافه را بپردازد.

« بخش پاسخ به سؤالات »
کسی که وام گرفته و به وام دهنده بدهکار است، آیا مبلغ بدهکاری از پول خمس سالانه او می کاهد؟اگر وام را برای ازدیاد سرمایه و ثروت گرفته، ادای دین در چنین صورتی از مؤونه حساب نمی شود، و نمی توان قرض را از منافع سال ادای کرد و آنچه به عنوان ادای دین پرداخت می شود، به قرض مربوط نیست و باید خمس آن را پرداخت. اگر وام برای صرف در مؤونه سال گرفته شده است و برای رفع نیازهای زندگی مصرف می شود، می توان از سود سال کم کرد و خمس بقیه را پرداخت و ادای بدهی را که به طور قهری پیدا می شود، مانند قیمت چیزهایی که تلف شده نیز(ارش جنایات و نذرها و کفّارات)در هر سال از مؤونه همان سال است، پس مانند سایر مخارج، از فواید و منافع آن سال کاسته می شود.

«بخش پاسخ به سؤالات »
خمس در چه صورتی واجب می شود؟هرگاه انسان از تجارت، صنعت یا کسب های دیگر مالی به دست آورد، اگر چه مثلاً نماز و روزه میّتی را به جا آورده و از اجرت آن مالی را تهیّه کرده است، باید خمس یعنی 15 آنچه را که از مخارج سال خود و عیالاتش اضافه آمده بپردازد.

«بخش پاسخ به سؤالات »
پولی که خمس آن داده شده و بعد مقداری به آن اضافه شده است، سال بعد چه حکمی دارد؟اگر پولی که خمس آن را پرداخت شده است باقی نماند، سال آینده دادن خمس آن واجب نیست، ولی اگر پول دیگری که پرداخت خمس آن واجب است به آن اضافه شود، خمس مقدار اضافه را باید داد.

«بخش پاسخ به سؤالات »
آیا به میوه باغ به محض چیدن یا فروختن، خمس تعلّق می گیرد یا باید بر میوه یا پول آن سال بگذرد؟ و همچنین در مورد کشتِ غلاّت؟اگر در آخر سال خمس از میوه ها و غلاّت موجود یا پول آنها صرف مؤونه نشده باشد، باید خمس آن را پرداخت، اگر چه تازه به دست آمده باشند، و اگر انسان برای خمس، سال نداشته و یا اوّل سالش را نمی تواند، فعلاً می تواند خمس تمام میوه ها و غلاّت را بدهد و زمان آن را آخر سال خمسی خود بداند.

« بخش پاسخ به سؤالات »
آیا به پول موجود در بانک خمس تعلّق می گیرد؟اوّلا خمس به پس انداز تعلّق می گیرد؛ یعنی اگر کسی مخارج خود را از درآمد خود برداشته و خرج کرده و مقداری از خرج سال او اضافه آمده است، باید 51آن را به عنوان سهم سادات و سهم امام«علیه السلام» بپردازد؛ ثانیاً: اگر به پولی که در یک یا چند بانک هست، سال بگذرد، باید 51آن را به عنوان مخارج خمس پرداخت کرد و 54بقیه هر چند سال بماند خمس ندارد؛ ثالثاً: به پول هایی که بعدها به پس انداز اضافه می شود خمس تعلق می گیرد.

« بخش پاسخ به سؤالات »
چه قرض هایی سر سال جزء مخارج محسوب می شود؟بدهکاری هایی را می توان از موجودی سر سال کسر کرد که موقع پرداخت آنها رسیده باشد؛ بنابراین اگر کسی وامی گرفته که بدهکار است، می تواند اقساطی را که موقع پرداخت آنها فرا رسیده است، از موجودی سر سال که خمس به آنها تعلّق می گیرد، کسر کند.

« بخش پاسخ به سؤالات »
آیا آخرین حقوق، جزء مؤونه سال محسوب می شود؟خمسی که به مال تعلّق می گیرد پس از کسر مؤونه سال است؛ بنابراین کسی که درآمدی نداشته و برای خود سال قرار می دهد، پیش از گذشت یک سال لازم نیست چیزی بدهد و بعد از گذشت یک سال اگر چیزی از مؤونه سال وی اضافه آمد باید خمس آن را بپردازد و در این باره فرقی بین اوّلین حقوق و غیر آن نیست.

« بخش پاسخ به سؤالات »
آیا به حقوق بازنشستگان خمس تعلّق می گیرد؟نظر حضرت امام«رحمه الله» در این باره - چنانکه در رساله استفتائات چنین است: «چنانچه طبق قرارداد باید پس از بازنشستگی، حقوق را دریافت دارد، جزء درآمد سال است و پس از کسر مؤونه سر سال باید خمس آن را پرداخت کند.»

« بخش پاسخ به سؤالات »
آیا باید خمس مالی را که قبل از تکلیف به دست آمده و پس انداز شده پرداخت کرد؟فتوای برخی مراجع مانند آیت ا... صافی«علیهما السلام» چنین است که «اگر بچّه صغیر، سرمایه ای داشته باشد و از آن منافعی بدست آید، ولیّ و سرپرست او می تواند پس از بلوغ او خمس او را بدهد و اگر بعد از تمام شدن سال، خمس او را ندهد، نمی تواند در آن مال تصرّف کند و در این صورت بر خود صغیر واجب است بعد از بلوغ، خمس آن را بدهد».

« بخش پاسخ به سؤالات »
آیا به پولی که از راه کسب به دست آمده و برای تهیّه جهیزیه با بانک سپرده شده خمس تعلّق می گیرد؟به نظر حضرت امام«رحمه الله» و آیت اللَّه اراکی به پولی که از راه کسب به دست آمده و به عنوان قرض الحسنه به بانک سپرده شده و سال بر آن گذشته خمس تعلّق می گیرد، اگر چه بخواهیم آن را به مصرف جهیزیه برسانیم، ولی اگر در حال تهیّه جهیزیه برای دخترش این پول را صرف خرید جهیزیه کند و آن را کنار بگذارد، خمس به آن تعلّق نمی گیرد.

« بخش پاسخ به سؤالات »
آیا مغازه و مبلغی که به ازای اجاره آن گرفته می شود خمس دارد؟خمس مبلغ اجاره مغازه باید سر سال پرداخت شود، خود مغازه نیز اگر با پول خمس داده تهیّه شده، خمس ندارد و اگر با پولی که خمس به آن تعلّق گرفته تهیّه شده است باید خمس آن پرداخت شود، ولی اگر مغازه از منافع بین سال خمسی تهیّه شده در صورتی که مغازه برای امرار معاش مورد نیاز است، پرداخت خمس آن لازم نیست.

« بخش پاسخ به سؤالات »
آیا مبلغی که صرف خرید اثاث خانه و برپاکردن مهمانی می شود، خرج سالانه محسوب می شود؟اثاث خریداری شده برای خانه اگر در شان زوجین و مورد استفاده آنها باشد از مؤونه سال محسوب می شود و خمس ندارد. به فتوای حضرت امام«رحمه الله» هدیه خمس ندارد. جهیزیه زن اگر با پولی خریداری شود که خمس به آن تعلّق نگرفته باشد، خمس ندارد، اگر شک داریم که با مخمّس خریداری شده یا نه، لازم نیست خمس آن را بپردازیم و اگر یقین داریم باید به حاکم شرع مراجعه کنیم. در صورت پرداخت خمس و با اجازه مجتهد می توان در جهیزیه تصرّف کرد. وسایل معمول خانه که در مورد خاص مانند میهمانی و غیره از آنها استفاده می شود، اگر خارج از شئون اهل خانه نباشد خمس ندارد. به هر حال آنچه از درآمد شخص که صرف مخارج سالانه می شود، چه به صورت مصرف فردی یا خانوادگی، اگر خارج از شان صاحب پول نباشد، خمس ندارد.

« بخش پاسخ به سؤالات »
در چه صورتی به کتاب خمس تعلّق می گیرد؟به نظر حضرت امام«رحمه الله» معیار این است که مثلاً کتاب، مورد احتیاج انسان باشد. اگر مورد احتیاج باشد، خمس ندارد، اگر چه از آن استفاده نشده باشد.

« بخش پاسخ به سؤالات »
آیا باید خمس پولی که برای خرید تلفن به مخابرات سپرده می شود، هر سال پرداخت؟طبق فتوای حضرت امام«رحمه الله» و برخی دیگر، سال اوّل خمس دارد.

« بخش پاسخ به سؤالات »
آیا به وجهی که به عنوان قرض الحسنه در بانک، مدرسه یا مسجد محلّه گذاشته می شود، خمس تعلّق می گیرد؟به جایزه آن چطور؟اگر سال بر آن بگذرد خمس به آن تعلّق می گیرد، ولی به فتوای برخی به جایزه آن تعلّق نمی گیرد.

« بخش پاسخ به سؤالات »
اگر در هنگام نزدیک شدن سال خمس برای ارزان تر خریدن یکی از لوازم ضروری زندگی، بعد از دو ماه و سال خمس به پایان رسید، حکم خمس آن چگونه است؟اگر بعد از پایان سال خمس از درآمد سال گذشته که تخمین نشده خریده شده است، باید خمس آن را پرداخت.

« بخش پاسخ به سؤالات »
آیا باید خمس زمینی که فروخته می شود پرداخت کرد یا باید بر آن، سال بگذرد؟چنین زمینی ممکن است چند صورت پیدا کند:
1. زمین، مورد تعلّق خمس بوده و سال بر آن گذشته باشد. پس از فروختن این زمین باید خمس آن را پرداخت کرد.
2. زمین از مؤونه به حساب می آمده است؛ مثلاً کسی به منزل نیاز داشته و نمی توانسته آن را یکجا تهیّه کند و زمین آن را تهیّه کرده و در عین حال آن را فروخته است؛ در این صورت به نظر حضرت امام باید پس از فروختن خمس آن پرداخت شود.
3. زمین زائد بر مؤونه باشد و از ربح سال خریداری شده باشد. در این صورت اگر فروخته شد و تا سال خمسی در مؤونه مصرف نشد باید خمس آن را پرداخت. اگر زمین به ارث رسید یا قبلاً خمس آن پرداخت شده و به قصد گران شدن و معامله کردن نگاه نداشته شده باشد، فعلاً خمس به آن تعلّق نمی گیرد.

« بخش پاسخ به سؤالات »
آیا فرزندی که خود درآمد دارد باید خمس درآمد خود را بپردازد؟کسی که نزد پدر و مادر خود زندگی می کند و مخارجش توسطّ آنان تامین شود، اگر درآمدی داشته باشد یا از پولی که پدر و مادر به او می دهند از مخارج سالش چیزی باقی بماند، باید خمس آن را بپردازد. به نظر حضرت امام«رحمه الله» پرداخت خمس پولی که به انسان بخشیده می شود لازم نیست.

« بخش پاسخ به سؤالات »
آیا به پول کسی که خود تحت تکّفل دیگری است و پولی در بانک دارد خمس تعلّق می گیرد؟به ذخیره های بانکی کسی که تحت سرپرستی دیگری است و مخارجش توسطّ او تامین می شود خمس تعلّق می گیرد.

« بخش پاسخ به سؤالات »
اگر کسی به ارث، صاحب زمینی شود و آن را با قرض کردن به اضافه پول خود(خمس داده یا نداده) به باغ تبدیل کند، آیا هنگام فروش باید خمس آن را بپردازد؟ چگونه؟اگر بعد از فروختن باغ به مقدار پول زمین موروثی و به مقدار پولی که قرض کرده و هنوز نپرداخته و به مقدار پولی که خمسش را داده از پول باغ کنار بگذارد، خمس ندارد، امّا اگر پولی که با آن باغ را خریده از قرض پرداخت کرده یا پول خمس نداده یا باغ زیادتر از مبلغ اصلی فروش رفته باشد، باید خمس آنچه را که اضافه بر مؤونه و خرج سال است و باقی می ماند پرداخت شود.

« بخش پاسخ به سؤالات »
آیا به پولی که از خرج سال اضافه آمده است خمس تعلّق می گیرد؟پول بیش از خرج سال که سال برآن گذشته است، خمس دارد.

« بخش پاسخ به سؤالات »
آیا به پولی که انسان از دیگری طلبکار است، خمس تعلّق می گیرد؟اگر پولی که انسان از دیگری طلبکار است، سودی است که مورد تعلّق خمس است(مثلاً به ازای کار کردن از کار فرما طلب کار است یا از درآمد خود به قرض داده و هنوز آن را دریافت نکرده است) در صورتی که سال بر آن بگذرد باید خمس آن را داد، ولی اگر مثلاً کسی پولی را به او بخشیده و مرجع تقلیدش خمس پول بخشیده شده را واجب نمی داند( مانند حضرت امام«رحمه الله» در این صورت پرداخت خمس واجب نیست، اگر چه سال برآن بگذرد.
اگر انسان برای مخارج سال خود پولی را قرض کرده است و طلب او به اندازه بدهکاری او یا کمتر از آن است، در این صورت نیز پرداخت خمس آن واجب نیست.

« بخش پاسخ به سؤالات »
آیا پولی که رزمندگان از دولت دریافت می کنند خمس دارد؟ و آیا می توان با لباسی نماز خواند که با پول خمس داده نشده خریداری شده است؟پولی که رزمندگان از دولت دریافت می کنند اگر عنوان بخشش و هدیه داشته باشد به نظر امام خمس ندارد. اگر با عین مالی که خمس به آن تعلّق گرفته است،پارچه یا لباس خریداری شود، نمی توان با آن نماز خواند.

« بخش پاسخ به سؤالات »
آیا به پولی که در بین سال به دست آمده و خرج نشده خمس تعلّق می گیرد؟اگر پولی که در بین سال به دست می آید، در مخارج زندگی صرف شود، خمس ندارد و اگر جزء مؤونه نباشد نمی توان آن را جزء سرمایه سال سابق دانست و خمس آن را نداد.

« بخش پاسخ به سؤالات »
آیا به چیزهایی که در بین سال مورد نیاز است خمس تعلّق می گیرد؟چیزهایی که انسان در بین سال خمسی به آنها نیاز دارد و تهیّه کرده و از آنها استفاده می کند، جزء مؤونه است و خمس به آنها تعلّق نمی گیرد.

« بخش پاسخ به سؤالات »
آیا پرداخت خمس مالی که به ارث رسیده و خمس آن پرداخت نشده، واجب است؟باید خمس چنین مالی را پرداخت کرد. حتّی اگر آن مال خمس نداشته باشد، ولی بدانیم کسی که این مال از او به ارث رسیده، خمس بدهکار است، باید خمس او را پرداخت.

« بخش پاسخ به سؤالات »
آیا می توان در مالی که خمس آن داده نشده ولی قصد پرداخت آن هست، تصرّف کرد؟تصرّف در مالی که خمس به آن تعلّق گرفته امّا پرداخت نشده، جایز نیست، هر چند قصد بر دادن خمس آن باشد.

« بخش پاسخ به سؤالات »
آیا به پولی که برای خرید خانه جمع آوری شده خمس تعلق می گیرد؟اگر با این پول خانه خریداری نشده باشد و سال خمس فرا رسد، باید خمس آن داده شود.

« بخش پاسخ به سؤالات »
آیا به پولی که چند سال در بانک مانده خمس و زکات تعلّق می گیرد؟اگر قسمتی از پول هزینه عروسی فرزندان شود به جای خمس حساب می شود؟اگر اصل پولی که در چند سال بانک مانده از سود کسب باشد، باید خمس کلّ پول پرداخت شود و صرف قسمتی از پول برای هزینه عروسی فرزندان به جای خمس محسوب نمی شود. به این پول زکات تعلّق نمی گیرد.

« بخش پاسخ به سؤالات »
کسی که درآمدش به اندازه مخارج سال اوست آیا باید خمس درآمدش را بپردازد؟اگر درآمدش به اندازه مؤونه سال است و فقط مخارج خانواده با آن تامین می شود و باقی مانده ندارد، خمس به درآمد او تعلّق نمی گیرد.

« بخش پاسخ به سؤالات »
اگر به قیمت جنسی که خمس آن داده شده افزوده شود، باید خمس آن را پرداخت؟خود جنس خمس ندارد، امّا اگر آن را بفروشد و افزایش قیمت آن بیش از مؤونه سال باشد، باید خمس آن پرداخت.

« بخش پاسخ به سؤالات »
قیمت چه زمانی را باید برای خمس محاسبه کرد؟باید قیمت زمانی را که قصد پرداخت خمس در آن را داریم حساب کنیم.

« بخش پاسخ به سؤالات »
کسی که گوسفند دارد خمس آن را باید چگونه بپردازد؟برای پرداخت خمس گوسفند، می توان تعداد یا قیمت آنها را محاسبه کرد و خمس آنها را پرداخت. اگر به تعداد حساب شود، باید در سال های بعد علاوه بر خمس تعدادی که افزایش یافته، خمس نمای متّصل گوسفندان قبلی را نیز پرداخت.

« بخش پاسخ به سؤالات »
آیا بر زن نیز مانند مرد خمس واجب است؟زکات و خمس بر مرد و زن از لحظه ای که به سنّ تکلیف می رسند، واجب است؛ زن هنگامی که به نُه سال کامل و مرد به پانزده سال کامل برسد.

« بخش پاسخ به سؤالات »
وسیله ای مانند یخچال و... را به قصد تهیّه مسکن در معرض فروش گذاشتیم تا معادل پول آن را در بانک مسکن بگذاریم. حال بعد از گذشت یک سال به فروش نرفته است؛ آیا بعد از فروش خمس به آن تعلّق می گیرد با توجّه به این که یخچال را یک سال پیش برای استفاده خود خریدیم؟اگر یخچال از مؤونه سال حساب شود و آن را از سود سال در اثنای آن سال به حساب مؤونه خریده باشید و مورد نیاز شما بوده - چنانکه در پرسش بیان شده است - ولی ترجیح داده اید که آن را برای تهیه مسکن بفروشید بعد از فروش، خمس ندارد.

« بخش پاسخ به سؤالات »
آیا به پولی که برای تهیّه مسکن در بانک می گذاریم خمس تعلّق می گیرد؟نظر حضرت آیت اللَّه العظمی بهجت این است که اگر پولی برای تهیّه مسکن و یا مصالح مسکن پس انداز شود در صورتی که با آن پول نتوان تمام مصالح را یکجا خرید و در مدّت کمی(مثلاً دو یا سه سال) توانایی خرید پیدا شود و عرفاً گویند انسان محتاج به آن چیز است و پس انداز کردن نیز برای خرید آن باشد، آن پول خمس ندارد.

« بخش پاسخ به سؤالات »
آیا به پولی که به کسی قرض داده نشده سر سال خمس تعلّق می گیرد؟برخی مراجع در چنین موردی اگر پول نقد باشد(یعنی هنگام مطالبه دریافت شود) پرداخت خمس آن را لازم می دانند و در غیر این صورت پرداخت خمس را در آن موقع لازم نمی دانند. بعضی از مراجع دیگر احتیاط می کنند که مبلغ خمس سرسال با مرجع تقلید یا نماینده وی دستگردان شود و با اجازه وی در آن تصرّف شود تا زمانی که پول وصول شود.

« بخش پاسخ به سؤالات »
آیا می توان در مالی که به آن خمس تعلّق گرفته تصرّف کرد؟تصرّف در مالی که خمس به آن تعلّق گرفته قبل از پرداخت آن به مرجع تقلید یا نماینده وی جایز نیست، هر چند کنار گذاشته شده باشد؛ مگر اینکه مرجع تقلید یا نماینده وی اجازه تصرّف در آن را داده باشد.

« بخش پاسخ به سؤالات »
آیا به پارچه ای که به مصرف نرسیده است خمس تعلّق می گیرد؟به چارچه خریداری شده که تا سر سال صرف موارد نیاز نشده است(گرچه مثلاً ان را آب کشیده باشند) خمس تعلّق می گیرد و اگر تا سر سال دوخته و پوشیده شد خمس به ان تعلّق نمی گیرد.

« بخش پاسخ به سؤالات »
اگر شخصی درخت و تراکتوری را ارزان بخرد و گران بفروشد، حکم خمس آن چیست؟اگر درخت و تراکتور را از پول خمس داده نشده و مؤونه سال خریده، باید در آخر سال قیمت آنها را محاسبه کند و خمس آنها را بپردازد اگر آنها را از پولی خریده که خمس آن داده شده است، اصل سرمایه خمس ندارد و ترقژی قیمت از مؤونه سال بعد است و اگر پس از فروش بیش از مؤونه سال باشد، باید خمس مقدار باقی مانده را پرداخت کرد.

« بخش پاسخ به سؤالات »
آیا می توان خمس دو سال را با هم محاسبه کرد و پرداخت؟تاخیر خمس از زمان تعلّق خمس جایز نیست، اگر پرداخت آن را عمداً تا سال آینده به تاخیر افتاده، معصیت شده و باید خمس را طبق فتوای مجتهدی که از او تقلید می کنیم بپردازیم و نیز باید بر سر آنچه در طول سال به مصرف رسیده با حاکم شرع مصالحه شود.

« بخش پاسخ به سؤالات »
آیا به مبلغی که برای خرید جنسی جمع آوری شده خمس تعلّق می گیرد؟کسی که سال خمس وی فرا رسیده و از حقوقی که گرفته پول نقد جمع آوری کرده است باید خمس آن را بپردازد، اگر چه آن را به قصد خرید وسیله زندگی جمع کرده، باشد. همسر خانواده که دارای درآمد است باید سال خمسی داشته باشد که اگر از مخارج سال اضافه آمد خمس آن را بپردازد.

« بخش پاسخ به سؤالات »
سال خمسی درخت میوه ای مثل گردو و میوه آن چه وقت می باشد؟ و خمس باغی که برای کاشت درخت میوه ایجاد می شود چگونه پرداخت می گردد؟در مورد درخت گردویی که بارآور شده آنچه مسلّم است اینکه وقتی که سال خمس فرا رسیده گردوهایی که از درخت عائد شده باید خمس آنها را داد امّا در مورد خمس خود درخت در صورتی که مقصود او از نگهداری این بوده که از زیادی عین آن سود ببرد باید خمس آنچه زیاد شده بدهد(3).
و در مورد احداث باغ نظر امام خمینی«قدس سره» این است:
اگر باغی احداث کند برای آنکه بعد از بالا رفتن قیمتش بفروشد باید خمس میوه و نموّ درخت ها و زیادی قیمت باغ را بدهد ولی مقصدش این باشد که از میوه آن استفاده کند باید خمس میوه را بدهد(4).

« بخش پاسخ به سؤالات »
3) مسأله 177، رساله امام خیمینی«رحمه الله».
4) مسأله 1771، رساله امام خمینی«رحمه الله».

logo new موسسه در راه حق، نشر و ترویج معارف اسلامی